اژدهاکُشی به سبک آمریکا، وقتی ترامپ شمشیر را از رو می بندد! - مجله آیرخ

تهدیدها و اتهام های گاه و بی گاه از دیرباز علیه چین وجود داشته که یکی از قدیمی ترین آنها تمایل پکن به نظامی گری در آبراه راهبردی دریای چین جنوبی و ارعاب کشورهای همسایه است. اما از شروع زمامداری ترامپ و به ویژه در یک سال اخیر، سیاست یک بام و دو هوای واشنگتن در قبال پکن رنگ و بوی خصمانه تری به خود گرفته که نخستین نشانه های آن در اعلام جنگ تجاری از سوی ترامپ با هدف متوازن کردن تراز تجاری 2 کشور نمود پیدا کرد.

وضع تعرفه های سنگین بر کالاهای چینی که مقابله به مثل طرف مقابل را در پی داشت و به ویژه به امتناع پکن از خرید محصولات کشاورزی آمریکا انجامید، شروعگر کارزار تشدید فشار علیه چین بود.

بی دلیل نیست که رئیس جمهوری آمریکا می گوید احتمالاً امضای نخستین مرحله از توافق تجاری با چین را در ایالت زراعت محور آیووا انجام خواهد داد که نقش پررنگی در معین سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری 2020 دارد.

متهم کردن شرکت های بزرگ چینی نظیر هوآوی به جاسوسی برای دولت پکن، زیر ذره بین بردن دانشجویان چینی مشغول به تحصیل در کشورهای بیگانه، متهم کردن چین به سرقت معنوی و سایبری از دیگر دستاویزهای واشنگتن و متحدانش برای تضعیف موقعیت چین در سطح بین الملل تلقی می گردد حال آنکه اوج کارزار فشار، کوشش برای جدایی انداختن میان دولت و ملت چین از راه طرح اتهام های حقوق بشری و دامن زدن به جریان های جدایی طلبی در مناطق تابع دولت مرکزی بود و همین است که طی ماه های اخیر شاهد بسط اعتراض های خیابانی در هنگ کنگ هستیم تا جایی که پکن برای حراست از اصل چین واحد به طور علنی از تهدید برای توسل به نیروی نظامی سخن می گوید.

اما آنچه تاکنون گفته شد تنها مقدمه ای بود بر شروع نبردی به مراتب سنگین تر در عرصه مناقشات ژئوپلیتیک که نقطه ثقل آن منطقه راهبردی ایندوپاسیفیک است.

اگرچه آمریکا از سال ها پیش چرخش به سوی ایندوپاسیفیک را از محورهای اصلی راهبرد دفاع ملی خود عنوان می نماید و هیچگاه به کتمان این موضوع نپرداخت که هدف اصلی مهار چین است؛ اما طی هفته های اخیر شاهد اتخاذ لحنی کم سابقه از سوی نهادهای مختلف دولت واشنگتن بوده ایم که نشان از چرخش محسوس مواضع در نحوه برخورد با چالشی دارد که به زعم آنها قدرت یابی پکن در حوزه راهبردی 2 اقیانوس هند و آرام تلقی می گردد. به بیان واضح تر، واشنگتن در روبرو با چین شمشیر را از رو بسته است!

لحن تند واشنگتن علیه پکن/ شمشیری که از غلاف درآمد

در تاریخ 10 آبان بود که مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا از طرح این کشور برای تقویت حضور نظامی در منطقه ایندوپاسیفیک از راه اعزام نیرو خبر داد- اظهارنظری که میان خبرهای مربوط به منطقه پرآشوب خاورمیانه از بحران سوریه گرفته تا حمله ترکیه به نیروهای قسد و تحولات این روزهای عراق گم شد.

اما اینکه در اوج تنش های خاورمیانه، وزیر دفاع آمریکا به نقطه دیگری از دنیا خیره شده، جای تأمل دارد. اسپر در این باره گفته بود: یکی از بزرگترین چالش های من در وزارت دفاع، اجرای راهبرد دفاع ملی آمریکا است. طبق راهبرد دفاع ملی، اصلی ترین دغدغه آمریکا منطقه ایندوپاسیفیک محسوب می گردد و برای اجرای این راهبرد، احتیاجمند تعامل بیشتر از راه بازاعزام نیرو و همچنین حضور بیشتر در این منطقه هستم.

اسپر این ادعا را در پاسخ به سوالی مبنی بر آمادگی همکاری هرچه بیشتر آمریکا- استرالیا در روبروه با اقدامات چین در منطقه مطرح نمود.

وزیر دفاع آمریکا همچنین مدعی شد راهبرد واشنگتن مبتنی بر افزایش هرچه بیشتر شرکا و تقویت متحدان در سطح ایندوپاسیفیک است.

ادعای اسپر در حالی مطرح می گردد که یک روز پیش از آن نیز مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در سخنرانی خود در اندیشکده محافظه کاران هادسون واقع در شهر نیویورک لحنی به شدت تهاجمی را علیه پکن اتخاذ کرد.

وی مدعی شد: تمرکز حزب کمونیست چین بر استیلای بین المللی است و از این رو، ضروری است با آن مقابله گردد.

مایک پمپئو با تکرار گفته های مایک پنس معاون رئیس جمهور آمریکا علیه پیشینه چین در حوزه حقوق بشری، تجارت و شیوه های گسترش نفوذ دنیای آن به وضوح کوشش کرد میان دولت و ملت چین تمایز قائل گردد. وی در این باره ادعا کرد: آمریکا سالها است روابط محبت آمیز خود با مردم چین را گرامی می دارد اما امروزه دولت کمونیست چین همان مردم چین نیست. آنها شیوه هایی را به کار می گیرند که چالش هایی را برای آمریکا و دنیا به وجود آورده و همه ما به طور دسته جمعی ضروری است با این چالش ها مقابله کنیم.

پمپئو گفت: غفلت و نادیده انگاری تفاوتهای بنیادین میان دو نظام آمریکا و چین و اثری که این تفاوتها بر امنیت ملی آمریکا داشته است، اقدامی واقع بینانه نیست. حزب کمونیست چین یک حزب مارکسیست- لنینیست است که بر منازعه و استیلای بین المللی متمرکز است. در زمینه تقویت مقدورات نظامی، چین از حدی که برای دفاع از خود احتیاج دارد فراتر رفته است!

وزیر خارجه آمریکا همچنین اضافه نمود ظرف ماه های آینده در خصوص ایدئولوژیها و ارزشهای رقیب از جمله پویش سازمانهای اطلاعاتی حزب کمونیست چین برای گسترش نفوذ دنیای و شیوه های مالی ناعادلانه و غارتگرانه آن به ایراد سخنرانی می پردازد.

ایندوپاسیفیک/ عرصه نبردهای سنگین

واژه ایندوپاسیفیک در قالب راهبردی منطقه ای در عرصه سیاسی آمریکا برای نخستین بار در سال میلادی 2010 از سوی هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت به عنوان نشانه ای مبنی بر احیاء علاقه آمریکا به این منطقه مورد استفاده نهاده شد.

کلینتون در نشستی که در هونولولو برگزار گردید؛ گفت: از راه توسعه همکاری با نیروی دریایی هند در گستره پاسیفیک به این درک می رسیم که بستر ایندوپاسیفیک تا چه حد برای تجارت مهم است.

اما مسئله فقط تجارت نیست و راهبرد دفاع ملی آمریکا در روبروه با این حوزه جغرافیایی، ترکیبی از اهداف نظامی و ژئوپلیتیک را با امید به مهار توسعه نظامی چین دنبال می نماید حال آنکه همزمان به دنبال ارائه مدل های جایگزین برای طرح یک کمربند، یک جاده چین است.

رویکرد آمریکا در این خصوص، در سال 2016 همزمان با انتشار راهبرد سیاست خارجی جدید ژاپن با عنوان ایندوپاسیفیک آزاد و باز تقویت شد و تحت عنوان فریبنده دفاع از حق آزادی تجارت و کشتیرانی نمود پیدا کرد.

آمریکا علاوه بر ژاپن به دنبال جلب حمایت استرالیا و هند نیز در چارچوب گفتگوی امنیتی چهارجانبه برآمد. اما فراتر از این چارچوب، آمریکا برای جلب حمایت از راهبرد پیشنهادی خود با مشکل همراه است چراکه همسایگان چین علیرغم همه فراز و نشیب ها همچنان صلاح خود را به مدارا با پکن می بینند.

اما این به معنای دلسردی واشنگتن نیست چراکه ضمن اشراف به نواقص چارچوب چهارگانه نظیر محدودیت دایره تعامل و همکاری، سعی در آن دارد تا با ایجاد انگیزه های مالی-امنیتی، کشورهای گوناگون را برای مقابله با چالش های نوظهور که به زعم آمریکا ریشه در سیاست های چین دارند؛ با خود همراه کند.

اینگونه است که در نشست اخیر آسه آن که انتها هفته میلادی گذشته در بانکوک برگزار گردید، رابرت او برایان مشاور امنیت ملی کاخ سفید، پکن را به ایجاد رعب و وحشت در دریای چین جنوبی متهم و به نیابت از جانب ترامپ، رهبران کشورهای آسیای جنوب شرقی را به برگزاری نشستی ویژه به میزبانی آمریکا دعوت کرد.

پیشنهاد ترامپ برای برگزاری جلسه ویژه با کشورهای آسه آن برای چهار ماهه نخست سال 2020 تدارک دیده شده و باید دید حربه او برای تطمیع همسایگان چین چه خواهد بود.