منتخبی از بهترین اشعار جامی - مجله آیرخ

نورالدین عبدالرحمن بن نظام الدین احمد بن محمد متخلص به جامی و ملقب به خاتم الشعرا شاعر، موسیقی دان، ادیب و صوفی نامدار ایرانی سده نهم قمری است. جامی در سال 817 هجری قمری در خرجرد جام از توابع خراسان به جهان آمد. از او بیش از چهل اثر به جای مانده است. معروفترین آثار او عبارت از هفت مثنوی به نام هفت اورنگ است. همچنین دیوان های سه گانه شامل قصاید و غزلیات و مقطعات و رباعیات خودرا در اواخر عمر به تقلید از امیر خسرو دهلوی در سه قسمت فاتحه الشباب (دوران جوانی)، واسطه العقد (اواسط زندگی)، پایان الحیاه (اواخر حیات) مدون کرد. جامی در محرم 898 هجری قمری وفات کرد و در هرات به خاک سپرده شد.

منتخب بهترین اشعار جامی

دریغا که بی ما بسی روزگار

بروید گل و بشکفد نوبهار

بسی تیر و مرداد و اردیبهشت

بیاید که ما خاک باشیم و خشت

**************

رونق ایام جوانی ست عشق

مایه کام دو جهانی ست عشق

میل تحرک به فلک عشق داد

ذوق تجرد به ملک عشق داد

چون گل جان بوی تعشق گرفت

با گل تن رنگ تعلق گرفت

رابطه جان و تن ما ازوست

مردن ما، زیستن ما، ازوست

مه که به شب نوردهی یافته

پرتوی از مهر بر او تافته

خاک ز گردون نشود تابناک

تا اثر مهر نیفتد به خاک

زندگی دل به غم عاشقی ست

تارک جان در قدم عاشقی ست

**************

به کعبه رفتم و زآنجا هوای کوی تو کردم

جمال کعبه تماشا به یاد روی تو کردم

شعار چو دیدم سیاه، دست تمنا

دراز جانب شعر سیاه موی تو کردم

چو حلقه در کعبه به صد احتیاج گرفتم

دعای حلقه گیسوی مشکبوی تو کردم

نهاده خلق حرم، سوی کعبه روی عبادت

من از میان همه، روی دل به سوی تو کردم

مرا به هیچ مقامی نبود غیر تو کامی

طواف و سعی که کردم به جستجوی تو کردم

به موقف عرفات ایستاده خلق، دعاخوان

من از دعا لب خود بسته، گفتگوی تو کردم

فتاده اهل فتی در پی منی و مقاصد

چو جامی از همه فارغ من آرزوی تو کردم

**************

دید مجنون را یکی صحرا نورد

در میان بادیه بنشسته فرد

صفحه اش صحرا و انگشتان قلم

می زند حرفی به دست خود رقم

گفت : کای مفتون شیدا چیست این؟

می نویسی نامه، بهر کیست این؟

گفت: مشق نام لیلی می کنم

خاطر خود را تسلی می کنم

رونق ایام جوانی ست عشق

مایه کام دو جهانی ست عشق

میل تحرک به فلک عشق داد

ذوق تجرد به ملک عشق داد

چون گل جان بوی تعشق گرفت

با گل تن رنگ تعلق گرفت

رابطه جان و تن ما ازوست

مردن ما، زیستن ما، ازوست

مه که به شب نوردهی یافته

پرتوی از مهر بر او تافته

خاک ز گردون نشود تابناک

تا اثر مهر نیفتد به خاک

زندگی دل به غم عاشقی ست

تارک جان در قدم عاشقی ست

**************

سر مقصود را مراقبه کن

نقد اوقات را محاسبه کن

باش در هر نظر ز اهل شعور

که به غفلت گذشته یا به حضور

هر چه جز حق ز لوح دل بتراش

بگذر از خلق و جمله حق را باش

رخت همت به خطه جان کش

بر رخ غیر، خط نسیان کش

در همه شغل باش واقف دل

تا نگردی ز شغل دل غافل

دل تو بیضه ای ست ناسوتی

حامل شاهباز لاهوتی

گر ازو تربیت نگیری باز

آید آن شاهباز در پرواز

ور تو در تربیت کنی تقصیر

شود از این و آن فسادپذیر

تربیت چیست؟ آنکه بی گه و گاه

داری اش از نظر به غیر نگاه

بگسلی خویش از هوا و

روی او در خدای داری و بس!

**************

اگر ایران به جز ویران سرا نیست

من این ویران سرا را دوست دارم

اگر تاریخِ ما افسانه رنگ است

من این افسانه ها را دوست دارم

نواى ناى ما گر جان گداز است

من این ناى و نوا را دوست دارم

اگر آب و هوایش دل نشین نیست

من این آب و هوا را دوست دارم

به شوق خارِ صحراهاى خشکش

من این فرسوده پا را دوست دارم

من این دل کش زمین را خواهم از جان

من این روشن سما را دوست دارم

اگر بر من ز ایرانى رود زور

من این زورآزما را دوست دارم

اگر آلوده دامانید، اگر پاک

من اى مردم، شما را دوست دارم

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران