چطور می توان تأثیر عوامل بیرونی بر توسعه مالی را کاهش داد
به گزارش مجله آیرخ، بدیهی است که ما در یک نظام دنیای شده جای گرفته ایم. این نظام دنیای شده قواعد جاری دارد اما در درون خودش دچار تضادهای متعدد است. مثل تضادهایی که کشورهای اروپایی با امریکا دارند یا تضادهای کشورهای نوظهور یا نیمه پیرامونی مانند چین، کره و... با کشورهای مرکزی دارند. البته شدت تضاد میان کشورها با هم متفاوت است. مثلاً شدت تضاد کشورهای نیمه پیرامونی با کشورهای اروپایی کمتر است اما با امریکای ترامپی تضاد بیشتری دارند. اینکه دنیا قواعدی دارد یه این معنی نیست که قواعد ثابت است. البته میان کشورهای پیرامونی که ایران هم جزو همین کشورها است با کشورهای مرکزی و بخصوص امریکا و امریکای ترامپی هم تضاد وجود دارد. دنیا پیرامونی عمدتاً به کشورهای نوظهور و کشورهای توسعه یافته مواد خام صادر می نماید، کشورهای پیرامونی تولیدات صنعتی هم دارند اما معمولاً نمی توانند آن را در بازار دنیای بفروشند. این خصیصه نظام دنیای شده است که ایران هم جزو آن است.
باید ببینیم رابطه عامل بیرونی در این نظام دنیای با جزئی از خودش چگونه است؟ در هر پدیده طبیعی و در جوامع مختلف، جزء باید تحرک و انسجام درونی کافی داشته باشد. این انسجام درونی برای توافق اجتماعی است. هر جامعه باید خلاقیت و پویایی داشته باشد. هرچه انسجام اجتماعی خلاقیت بیشتر باشد، جامعه، دوام و قدرت تکثیر و تاب آوری بیشتری خواهد داشت. اگر جامعه ای این عوامل را نداشته باشد در نظام دنیای شده نمی تواند دوام و بقای خود را تضمین کند. متأسفانه شاهد این هستیم که در ایران بتدریج انسجام درونی کاهش پیدا نموده است. وقتی انقلاب شد مردم انسجام درونی پیدا کردند برای اینکه طرحی نو دربیندازند. وظیفه حاکمیت جامعه آن است که طرح نو را با شفافیت تعریف کند. آرمان، انسجام اولیه را ایجاد می نماید اما وقتی در خصوص برنامه جایگزین و طرح نو توافق وجود نداشته باشد انسجام از بین می رود.
فساد، معمولاً، عامل پراکندگی است. فساد از اندام واره شدن جامعه جلوگیری می نماید. جامعه مانند شن خواهد شد که تراکم ندارد. تأثیر عامل بیرونی بر این جامعه بیشتر خواهد بود. افزایش خلاقیت در جامعه به پرداخت پاداش به اندازه کوشش بستگی دارد. وقتی رانت و فساد افزایش یابد و شایسته سالاری حاکم نباشد، آن زمان پاداش به اندازه کوشش نخواهد بود،خلاقیت هم نیست که بتواند میزان تاب آوری را بالا ببرد. وقتی خلاقیت نداشته باشید، از بیرون نیز عوامل مثبتی را جذب نمی کنید. به این ترتیب در طول زمان کشور از عوامل بیرونی تحت فشار قرار می گیرد. ایران از زمان ساخت پالایشگاه آبادان وارد نظام دنیای شد. نظام دنیای هم قواعدی دارد و ما بتدریج توانستیم مقدار زیادی از قواعد خودمان مانند ملی کردن نفت را در نظام دنیای جلو ببریم.
در زمان انقلاب انسجام نوینی ایجاد شد و کوشش کردیم قواعد نوین تری برای خودمان در نظام دنیای وارد کنیم. ولی اکنون قوانین ما جنبه سلبی پیدا نموده و جنبه اثباتی آن کم شده است. این نوع شیوه های برخورد با نظام دنیای شده نمی تواند امکاناتی که جامعه برای اثبات وجود خودش دارد محقق کند. وقتی تشخیص این است که باید با مازاد مالی لازم عدالت را برقرار کرد و با تکنولوژی مصرفی برتر وارد نظام دنیای شد، کسانی که این کار را کردند، مانند کشورهای نوظهور، توانستند فرهنگ خودشان را مقبولتر حفظ نمایند. اما در طول زمان وقتی در کشور جنبه اثباتی توسعه پایدار ما تنزل پیدا کرد، تأثیر عامل بیرونی بر کشور هم زیاد شد. وقتی که فقط به تک محصول نفت وابسته ایم جزو کشورهای پیرامونی باقی مانده ایم. اما کشورهایی که از پیرامونی خارج شدند و به کشورهای نیمه پیرامونی یا نوظهور تبدیل شدند و در آستانه توسعه یافتگی نهاده شدند، هیچ کشوری نمی تواند این کشورها را تحریم کند.تحریم این کشورها سیستم کل نظام دنیای را ناپایدار می نماید. در دنیا باید در دیالکتیک توسعه قرار بگیریم و نظام دنیای را با دیالکتیک پیش ببریم. در جنگ رودررو جزء نابود می گردد.
نوع جنگ مواضع باید در دولتی توسعه بخش تعریف گردد.الگوی توسعه ما باید بر اساس جنگ مواضع باشد که پیش روی و پس روی دارد اما جنگ رودررو، مانند عملیات انتحاری است. با نظام دنیای نمی گردد در جنگ رودررو نهاده شد. انسجام توافق قرارداد اجتماعی است نه به این صورتی که بعضی تفسیر می نمایند که انسجام یعنی اینکه همه یک حرف را بزنند. انسجام توافق اجتماعی در چارچوب الگوی توسعه به صورت قرارداد اجتماعی است. با این روش تأثیر عوامل بیرونی بر توسعه و اقتصاد درونی به حداقل می رسد.
منبع: اتاق بازرگانی ایران