استفاده از زهر حیوانات در برابر یک تهدید جهانی - مجله آیرخ

به گزارش خبرنگاران، برای درمان عفونت های باکتریایی از آنتی بیوتیک ها استفاده می گردد. اما امروزه اثر بسیاری از آنتی بیوتیک ها به دلیل مصرف بیش از حد کاهش یافته است. این پدیده به مقاومت آنتی بیوتیکی معروف است و سازمان بهداشت دنیای در سال 2014 مقاومت دارویی در برابر آنتی بیوتیک ها را یک تهدید عظیم دنیای توصیف کرد.

به همین دلیل، یافتن موادی جدید برای از بین بردن باکتری ها لازم است و محققان سراسر دنیا در حال کوشش برای یافتن آنتی بیوتیک های جدید و موثرتر هستند.

زهر حیوانات می تواند یک گزینه مناسب برای ترکیبات جدید ضد میکروبی باشد. در زهر حیواناتی مثل مار، عقرب و عنکبوت، زنبور و ... پروتئین های فعال زیستی و پپتیدهایی وجود دارد که می تواند دیواره سلولی باکتری ها را از بین ببرد.

با توجه به مطالب مطرح شده، پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی و دانشگاه آزاد اسلامی کرج در مطالعه ای تاثیرات ضد میکروبی زهر مار، عقرب و زنبور را مورد آنالیز قرار دادند. مهدی بابائی و آرام قائم پناه پژوهشگرانی بودند که به همراه همکارانشان در این مطالعه همکاری داشتند.

در این مطالعه برای آنالیز اثر زهر حیوانات از چهار سویه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، سودوموناس آئروژینا، اشرشیا کلی و باسیلوس سوبتیلیس استفاده شد.

زهر خام مار Echis carinatus و زهر زنبور عسل Apis mellifera خریداری شد و زهر خام عقرب Mesobuthus eupeus به وسیله تحریک الکتریکی انتهای دم عقرب به دست آمد.

میزان پروتئین موجود در زهرهای خام و کیفیت آن ها به وسیله روش های پروتئین سنجی الکتروفورز اندازه گیری و آنالیز شد. همچین دوز کُشندگی زهرها نیز که معادل مرگ 50 درصد از موش ها طی 24 ساعت پس از تزریق زهر است، معین شد.

آنالیز ها نشان داد که میزان پروتئین در زهرهای خام مار 1.7 میلی گرم در میلی لیتر، عقرب 1.2 میلی گرم در میلی لیتر و زنبور عسل 0.4 میلی گرم در میلی لیتر است. همچنین تعیین شد پروتئین های زهر مار در وزن مولکولی سبک، متوسط و سنگین توزیع شده است. بیشتر پروتئین های زهر عقرب در محدوده وزن مولکولی متوسط و پروتئین های زهر زنبور عسل در محدوده وزن مولکولی سبک قرار داشتند.

یافته های این مطالعه نشان داد که این زهرها دارای اثرات ضد میکروبی قوی هستند و در مواردی نسبت به آنتی بیوتیک جنتامایسین اثر مهاری بیشتری دارند.

این آنالیز ها نشان داد که زهر مار و زهر زنبور عسل در برابر باکتری های اشرشیا کلی و استافیلوکوکوس اورئوس اثر مهاری داشتند. زهر عقرب در برابر باکتری باسیلوس سوبتیلیس موثر بود. هیچ کدام از این زهرها تاثیری در مهار باکتری سودوموناس آئروژینا نداشتند.

به گفته پژوهشگران این مطالعه، مقایسه اثرات ضد باکتریایی این زهرها با آنتی بیوتیک جنتامایسین نشان می دهد که این زهرها دارای اثر مهاری قوی تری هستند. با این حال این مقایسه یک ارزیابی آزمایشگاهی است که بدون فرمولاسیون صورت گرفته است. بنابر این نتایج به دست آمده در مرحله مقدماتی ارزشمند به نظر می رسد.

همچنین این محققان می گویند: نتایج این مطالعه نشان می دهد که استفاده از این زهرها، به ویژه پروتئین ها و پپتیدهای موجود در آن ها، نتایج امیدوارکننده ای را به همراه دارد. تحقیقات بیشتر در آینده در خصوص گونه های باکتریایی دیگر و مدل های حیوانی ممکن است باعث ورود صنعتی این زهرها به بازار داروسازی گردد و به حل مشکل مقاومت دارو در هنگام درمان عفونت های میکروبی و به خصوص عفونت باکتریایی یاری کند.

یافته های این مطالعه، مهر ماه امسال به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان خالص سازی نسبی و معین خصوصیات اثرات ضد میکروبی زهر مار، عقرب و زنبور عسل در دوماه نامه میکروب شناسی پزشکی ایران منتشر شده است.