ناوبندر مکران و ناو موشک انداز زره چگونه اند؟ - مجله آیرخ

خبرنگاران - بر اساس گزارش ایرنا ناوبندر مکران، عظیمترین شناور نظامی ایران است که با کوشش متخصصان مجموعه کارخانجات نیروی دریایی راهبردی ارتش به یکی از عظیمترین ناوبندرهای بالگردبر تبدیل شده تا پشتیبانی از ناوگروه های این نیرو در آب های دور دست به ویژه منطقه شمال اقیانوس هند، تنگه باب المندب و دریای سرخ را بر عهده داشته باشد.

الحاق ناوموشک انداز زره با قابلیت مانور و سرعت بالا به ناوگان جنوب نداجا امکان حراست از آبهای تحت حاکمیت ایران را فراهم می آورد.

همچنین امروز تعدادی از یگان های شناوری نیروی دریایی ارتش در محدوده آب های دریای عمان و شمال اقیانوس هند برای اجرای رزمایش اقتدار دریایی گسترش یافتند.

ناو موشک انداز زره

ناو بندرها به عنوان یک پایگاه دریایی متحرک عمل می نمایند، آنها بخشی از زیرساخت های کلیدی هستند که نیروها و تجهیزات گسترش یافته در دریا را پشتیبانی می نمایند.

ناوبندرها شامل یک دک اصلی که برای نشست و برخاست بالگرد و پهپاد است که برای ماموریت پشتیبانی در دریا و فرماندهی و کنترل طراحی شده اند.

یکی از قابلیت های ناوبندر بارگیری و جابجایی همزمان چندین هاورکرافت در پهنه دریا است. از دیگر قابلیت های ناوبندر تعمیر و نگهداری و اعزام و دریافت شناورهای تندرو و هاورکرافت به دریا، جهت انجام ماموریت های تیم های واکنش سریع است.

از دیگر توانمندی های ناوبندر پشتیبانی شناورها در عملیات های تبادل دریایی جهت ارسال تجهیزات، سوخت، آب و حتی تبادل نیرو در شرایط نامساعد جوی است.

ناوبندر دارای قابلیت اعزام تیم های عملیات جستجو و نجات SAR جهت امدادرسانی به شناورها در شرایط اضطرار است. ناوبندر قادر به پشتیبانی از انواع شناورها در آب های دوردست است.

اولین ناوبندر ارتش

تسنیم گزارش داده است این ناوبندر با قابلیت حمل پنج بالگرد، در فاز اول خود می تواند ظرفیت پشتیبانی از ناوگروه های اعزامی ارتش به نقاط دوردست در آب های آزاد را به میزان چشمگیری افزایش دهد.

کی از مؤلفه های نیروهای دریایی راهبردی در دنیا، قابلیت دریانوردی و عملیات نظامی در هر نقطه از دنیا است. این امر به طور کلی احتیاجمند شناورهای رزمی است که بتوانند در آبهای آزاد عمل نمایند اما هر شناور رزمی با طراحی های فعلی احتیاجمند پشتیبانی های پایه شامل سوخت، آذوقه، مهمات و خدمات پزشکی است.

در بحث رزمی نیز مهمترین جنبه پشتیبانی، پوشش هوایی است که عمدتاً شامل هواپیما، بالگرد و رادار پرنده می گردد.

در زمینه سوخت و آذوقه و مهمات، کشتی های پشتیبانی و لجستیکی در کنار گروه شناورهای رزمی اعزام می شوند که حامل مقادیر زیادی از موارد فوق بوده و در نتیجه امکان تداوم عملیات را برای گروه فراهم می نمایند. این شناورها معمولاً امکان ارائه طیفی از خدمات فنی تعمیراتی و خدمات پزشکی را نیز به نیروهای هر گروه رزمی دارند.

اما در زمینه پوشش هوایی، ناوهای هواپیمابر و -در رده ای پائین تر- ناوهای بالگردبر ساخته می شوند که حامل تعدادی هواگرد با مأموریت های متنوع بوده و کار پوشش هوایی را چه در قالب عمیات رزمی و چه اطلاعاتی به انجام می رسانند.

احتیاجها

در صورت احتیاج به اجرای عملیات آبی خاکی، بدیهی است که حمل یک یا نهایتاً دو بالگرد روی شناورهای رزمی معمولاً کفایت نمی نماید و بالگردهای موجود روی ناوهای بالگردبر مورد احتیاج هستند.

ترکیب دو گونه شناور فوق یعنی لجستیکی و حامل هواگرد، به شناوری چند منظوره منجر می گردد که امکان اجرای طیف گسترده ای از مأموریت های پشتیبانی را از یک گروه رزمی دارد.

وجود چنین شناوری در هر گروه رزمی سبب بهبود کیفیت اجرای مأموریت ها و نیز تداوم اجرای آنها می گردد. در نتیجه مشاهده شده که در سال های اخیر، گرایش به سمت توسعه شناورهایی که هم قابلیت پشتیبانی های پایه و لجستیکی را دارند و هم حامل تعدادی بیشتری بالگرد نسبت به شناورهای معمولی و البته کمتر از یک ناو اختصاصی بالگردبر هستند، بیشتر شده است.

سابقه در دنیا

نکته جالب توجه این است که بعضی کشورها از جمله قوی ترین نیروها از نظر کمیت یا با سابقه زیاد در عرصه عملیات دریایی و حتی کشورهای دارای صنایع عظیم کشتی سازی، اقدام به تغییر یک شناور غیرنظامی برای رسیدن به شناور نظامی پشتیبانی و چند منظوره نموده اند.

معروف ترین مثال در این زمینه، تبدیل نفتکش به شناور چند منظوره در نیروی دریایی آمریکا است که اتفاقاً به دلیل رضایت از عملکرد این نوع شناورها، تعداد مد نظر برای به خدمت دریافت را نسبت به قرارداد اولیه در چند نوبت افزایش داده اند.

بندر کوچک

این شناور در واقع همانند یک بندر کوچک به شناورهای رزمی در آب های آزاد خدمات می دهد و کاری که سایر کشورها با اعمال نفوذ سیاسی و دریافت خدمات بندری از کشورهای مختلف در دنیا صورت می دهند، به صورت مستقل برای نیروی دریایی ارتش در هر نقطه از اقیانوس های دنیا ارائه می نماید. در نتیجه، مدت زمان فعالیت ناوگروه های ارتش برای حفاظت از خطوط کشتی رانی کشور خصوصاً در برابر دزدان دریایی که نهایتاً در حدود دو ماه بود، می تواند تا حد توان و تحمل خدمه ارتقاء یابد و به صورت کلی چند برابر گردد.

حتی استقرار این ناوبندر در یک محدوده معین مانند رأس الحد امکان پشتیبانی همزمان از چند ناوگروه را فراهم می نماید ضمن اینکه صرف حضور شناور نظامی ایرانی، سبب از بین رفتن حاشیه امن شناورهای نیروهای فرامنطقه ای در آن مناطق خواهد شد و تمام تحرکات آنها زیر نظر نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

همچنین با استقرار این شناور در این منطقه، می تواند به عنوان ایستگاه رله اطلاعات و کنترل پهادهای مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.

در یک سال اخیر که به علت شیوع بیماری کرونا، امکان دریافت خدمات بندری برای ناوهای نیروهای دریایی ارتش دشوارتر شده بود، لزوم برطرف مشکل خدمات دهی به این شناورهای رزمی سبب شد تا فرایند توسعه ناوبندر مکران به دو فاز تقسیم شده و در فاز اول تنها با کمتر از 5 ماه کار اجرایی، مکران آماده اعزام به مأموریت گردد. فاز بعدی نیز شامل بعضی تغییرات دیگر در سال آینده اجرایی خواهد شد.

تغییرات نسبت به کشتی

از نظر ظاهری، اصلی ترین تغییر در ناوبندر مکران نسبت به شناور نفتکش پایه، افزوده شدن یک باند عظیم نشست و برخاست بالگرد در نیمه جلویی عرشه و به طول حدود 76 متر و عرض برابر عرض بدنه است. (مساحت 3200 متر مربع)

این عرشه وسیع، امکان استقرار همزمان 5 بالگرد را به راحتی فراهم می نماید. از جمله ترکیب 2 بالگرد بل212، 2 بالگرد SH-3D سی کینگ و یک بالگرد RH-53D سی استالیون روی ناوبندر مکران قابل اجرا است.

در زیر این عرشه نیز اتاقک های متعددی برای امور مختلف افزوده شده است که با توجه به وسعت عرشه، حجم و تعداد بالایی فضای کار را شامل می گردد.

برخلاف ناوبندرهای آمریکایی که بخش زیرین عرشه به طور کامل دستخوش تغییر شده، در ناوبندر ایرانی مکران با توجه به نوع احتیاج بومی، ظرفیت مخازن سابق نفتکش حفظ شده و تنها به منظور حمل سوخت و آب و آذوقه کمترین تغییرات لازم را دریافت نموده است.

آشیانه بالگرد

مکران در حال حاضر فاقد آشیانه نگهداری بالگرد است ولی با توجه به خبرهایی از ایجاد یک سازه جدید در قسمت سینه ناو، در جلوی باند بالگردها ممکن است آشیانه نگهداری در این بخش در فاز دوم توسعه افزوده گردد. یک جرثقیل سنگین هم برای مأموریت های ناوبندر مکران به وسط عرشه و با فاصله از عرشه فرود بالگردها نصب شده است.

از نظر تسلیحات، علاوه بر دو سکوی پرتاب کانتینری موشک، شش موضع استقرار توپخانه پدافندی، انواع سامانه های جنگ الکترونیکی که روی شناورهای رزمی نیروی دریایی ارتش مشاهده شده بود، بر فراز دکل روی سازه فرماندهی مکران نیز نصب شده که در فضای نبردهای مدرن امروزی ارزش بسیار بالایی دارند.

علاوه بر سامانه شناسایی سیگنالی یا ESM ساخت صنایع دفاعی کشور، رادارهای دریایی باند X و سامانه های مخابرات دریایی نیز روی سازه ناوبندر مکران قابل تشخیص است.

دو اتاقک نیز روی سقف سازه فرماندهی و در مجاورت دکل اصلی افزوده شده است که ممکن است مربوط به کنترل پرواز پهپادها یا سایر مأموریت ها باشد.

دو اتاقک نیز روی سقف سازه فرماندهی و در مجاورت دکل اصلی افزوده شده است که ممکن است مربوط به کنترل پرواز پهپادها یا سایر مأموریت ها باشد.

موشک ها

موشک های برد بلند قدیر با برد 300 و ابومهدی با برد بیش از هزار کیلومتر گزینه های اصلی قابل طرح برای موشک های ضدکشتی در ناوبندر مکران هستند.

با توجه به اینکه به نظر می رسد کانتینرهای مذکور از نوع استاندارد 40 فوت هستند ابعاد آنها طول 112، عرض 2.34و ارتفاع 2.28متر خواهد بود. در نتیجه احتمال پذیرش چهار موشک از نوع ابومهدی در هر یک از آنها قابل طرح است.

با توجه به اعلام تمایل نداجا به دریافت موشک های بالستیک روی ناوهای خود در آینده، ناوبندر مکران و این نوع کانتینترهای حامل موشک می تواند بستر به کارگیری موشک های بالستیک ساخت داخل باشد که در نمونه های تا برد 700 تا هزار کیلومتر یعنی موشک های ذوالفقار و دزفول دارای طول کمتر از 10.5 متر و قطر 68 سانتیمتر هستند که به راحتی دو فروند از آنها در هر یک از این کانتینترها به همراه ریل پرتاب قابل جانمایی است. خصوصاً موشک ذوالفقار بصیر به عنوان موشکی ضدکشتی با جستجوگر اپتیکی دست برتر را برای مکران در اجرای عملیات علیه شناورهای دارای پدافند قوی تر باز می نماید.

بعضی تجهیزات ناوبندر مکران؛ از سمت راست جرثقیل و قایق های تندرو و زیردریایی عملیات ویژه (کادر سفید)، پرتابگرهای کانتینتری موشک (کادر قرمز)، سکوهای توپخانه پدافندی (کادر مشکی) و رادار جستجوی سطحی و سایر تجهیزات الکترونیکی نظامی (کادر زرد)

قایق های تندرو

چهار قایق تندرو با ظرفیت 12 نفر و مجهز به راکت انداز 11 لوله 107 میلیتمری و چهار زیردریایی عملیات ویژه به همراه ظرفیت 150 نیروی عملیات ویژه از دیگر قابلیت های ناوبندر مکران است.

همچنین پهپادهای مختلفی قابلیت اجرای عملیات از روی ناوبندر مکران را دارند از جمله پهپاد عمود پرواز پلیکان با برد 1200 کیلومتر که مجهز به سامانه های الکترواپتیک بوده و توانایی اجرای عملیات شناسایی و هدفیابی و نظارت هوایی روی محیط پیرامونی شناور را در فواصل مختلف دارد.

حمل بار

توانایی حمل 80هزار تن سوخت و 20هزار تن آب سبب می گردد تا مکران بتواند در مدت 93 روز، یک دور به دور کره زمین حرکت نموده و تا 10 بار این قابلیت را بدون مراجعه به ساحل داشته باشد.

این غیر از قابلیت پشتیبانی از ناوهای رزمی در همین فرض مأموریتی است. برای مقایسه باید گفت ناو خارک 18هزار تن سوخت حمل می نماید و در صورت پشتیبانی همزان از ناوهای رزمی، ماندگاری آن در دریا نیز به میزان محسوسی کمتر می گردد.

ویژگی های ناوبندر مکران

• طول حدود 228 متر و عرض42 متر و تناژ جابجایی نهایی 121 هزار تن، سرعت نهایی 14.4 مایل دریایی معادل 26.7 کیلومتر بر ساعت.
• قابلیت حمل پنج تا هفت فروند از انواع بالگردهای حتی سنگین خصوصاً سه نوع بالگرد یگان هوادریای ارتش شامل بل-212، SH-3D سی کینگ و RH-53D سی استالیون
• مجهز به تسلیحات دفاعی و جنگ الکترونیک مختلف
• مجهیز به سامانه موشکی کروز
• قابلیت حمل و به کارگیری پهپادها از جمله پهپاد پلیکان
• برخورداری از بدنه دو لایه به دلیل استفاده از شناور نفتکش به عنوان مبنا
• ظرفیت بسیار بالا برای حمل سوخت تا 80 هزار تن، آب تا 20هزار تن و آذوقه
• قابلیت دریانوردی اقیانوسی طولانی مدت
• قابلیت ماندگاری و برد بسیار بالا در حدهفت تا 10 بار دور زدن کره زمین ضمن پشتیبانی از دو یا چند ناو رزمی در کنار خود
• استقرار تیم های عملیات ویژه و قایق های تندرو و پشتیبانی از عملیات های خاص
• امکان ارائه خدمات فنی و تعمیرگاهی به یگان های شناور در مأموریت آبهای آزاد

ناوچه موشک انداز زره

ناو موشک انداز زره اولین شناور از رده پیکان محصول پروژه سینا است که در جنوب ساخته شده. قبلاً چهار فروند از این رده به نام های پیکان، جوشن، درفش و سپر در ناوگان شمال ساخته و تحویل شده بود.

شناورهای رده پیکان بر مبنای نمونه خارجی که در سال های قبل از انقلاب از فرانسه خریداری شد ساخته شده اند اما به جز مشابهت در سازه و دو سلاح توپخانه ای، در سایر اجزا کاملاً متفاوت از نمونه خارجی بوده و از تجهیزات بومی و ساخت داخل و بهره مند از فناوری های روز در آنها استفاده شده است.

12 فروند از این ناوچه ها به خدمت نیروی دریایی کشورمان وارد شدند که یقیناً معروف ترین آنها ناوچه قهرمان پیکان و پس از آن جوشن بود. ناوچه پیکان پس از مشارکت اساسی در خلق حماسه عملیات مروارید در آذر 1359 و ناوچه جوشن در درگیری نابرابر با ناوگان دریایی آمریکا در فروردین 1367 همواره جاوید شدند.

شناورهای رده پیکان محصول پروژه سینا با 31 خدمه دارای 47 متر طول، عرض 7.1 متر و تناژ جابجایی 275 تا 300 تن بوده، از چهار پیشرانه 3500 اسب بخار نیرو گرفته و به بیشینه سرعت 35 گره دریایی حدوداً برابر با 65کیلومتر بر ساعت می رسند. چهار مولد برق 140 کیلوواتی نیز در این شناورها وظیفه فراوری توان الکتریکی برای کاربردهای مختلف را بر عهده دارند.

بهینه سازی در زره

شناور موشک انداز زره از نظر تجهیزات و بعضی جزئیات دیگر از نمونه های قبلی ساخته شده در این رده بهتر است. در ناو زره بیش از 80 درصد تجهیزات و سامانه ها نسبت به قبل بهینه سازی یا بومی سازی شده است. از جمله پیشرفت های زره در مقایسه با چهار شناور هم رده ساخت داخل در ناوگان شمال، مخابرات امن یکپارچه ساخت داخل و نسل جدید است که می تواند در تمامی باندها و فرکانس ها چه به صورت صدا و چه دیتا کاملاً رمز شده ارسال و دریافت نماید. سامانه مخابراتی شناور موشک انداز زره امکان برقراری ارتباط امن با واحدهای هوایی، سطحی، زیرسطحی و ساحل را حتی در شرایط جنگ الکترونیک برقرار می نماید.

سامانه الکترواپتیکی پیشرفته ای که بر روی پل فرماندهی ناوهای نظامی ایرانی مشاهده می گردد که پایدار شده با ژیروسکوپ، دارای دو درجه آزادی حرکتی و دارای امکان هماهنگی با تسلیحات و یکپارچگی با دوربین های حرارتی، مسافت یاب های لیزری و نرم افزارهای تحلیل تصویر است.

در زمینه سامانه های الکترواپتیک صنعت دفاعی کشور امروزه به برد بسیار بالا و قدرت تفکیک عالی دست یافته که قبلا گزارش مستقلی در این مورد توسط تسنیم منتشر شد. نمونه هایی با برد 150 تا 300 کیلومتر علیه اهداف هوایی بسته به شرایط نزدیک شونده یا دورشونده بودن در بین محصولات ساخت داخل ارائه شده است.

موتور

زره نسبت به نمونه های ساخته شده در شمال موتور قوی تری دارد و تجهیزات و رادار بهتر و به روزتری روی آن نصب شده است. این ناو قابلیت کشف، شناسایی و درگیری اهداف سطحی دشمن را دارد و می تواند 40- هدف سطحی را در رصد خود داشته و همزمان با چهار هدف سطحی درگیر گردد. سامانه کنترل آتش شناور رزمی زره کاملاً ایرانی بوده و قابلیت مقابله با جنگ الکترونیک را در سطح بالایی دارد.

این سامانه کنترل آتش با نام ثامن قابلیت کشف و ردیابی اهداف سطحی و هوایی را به طور همزمان و نیز به صورت پسیو یا غیبرطرفال دارد. قابلیت دریافت و نمایش اطلاعات از حسگرهای مختلف شامل رادار و اپتیک و …، جستجو و ردگیری اهداف در یک محدوده زاویه ای معین و زوایای عمودی، تخصیص اطلاعات اهداف به تسلیحات مختلف موجود روی شناور، افزایش قدرت تفکیک و وضوح اهداف مختلف، قابلیت تصحیح خطای تیراندازی با توپخانه بر روی هدف به صورت اتوماتیک، امکان آتشباری روی اهداف ساحلی به صورت مستقیم و غیرمستقیم، برخورداری از سکوی پایدار شده، رادوم بدون اتلاف انرژی، افزایش قابلیت اطمینان سامانه، افزایش توان جنگ الکترونیک با تغییر پلاریزاسیون و گیرندگی، استفاده از 9 تکنیک مختلف برای افزایش قابلیت های ضد جنگ الکترونیک در ردگیری اهداف هوایی و امکان ایجاد اهداف مجازی برای تمرین خدمه از جمله ویژگی های این سامانه است.

رادرا

یک رادار جستجوی سطحی باند ایکس با فناوری حالت جامد یا Solid state که در ره LPI یا احتمال کشف پائین از سوی دشمن طراحی شده تحت عنوان پروژه سراج با برد بیش از 110 کیلومتر و قابلیت ردگیری همزمان 100 هدف توسط متخصصان کشورمان ساخته شده است که با برخورداری از فناوری های دیجیتال و قدرت پردازش بالا توانمندی های بالایی در زمینه هماهنگی با انواع سامانه ناوبری و سایر حسگرها بوده و از تکنیک های پیشرفته در مقابله با جنگ الکترونیک برخوردار است.

تسلیحات اصلی شناور موشک انداز زره شامل دو قبضه توپ و چهار موشک کروز ضد کشتی است که تعدادی موشک دوش پرتاب میثاق با برد پنج کیلومتر و تیربار 12.7 میلیمتری نیز سایر تسلیحات آن را تشکیل می دهند.

یک قبضه توپ 76 میلیمتری تمام اتوماتیک فجر27در سینه ناو (قسمت جلو) با نرخ آتش 120 گلوله در دقیقه و بیشینه برد 17 کیلومتر، برد 12 کیلومتر بر ضد اهداف سطحی و 7 کیلومتر بر ضد اهداف هوایی توپ اصلی این شناور است.

توپ 40 میلیمتری فتح40 با میزان شلیک 300 گلوله بر دقیقه، برد مؤثر چهار هزار متر علیه اهداف هوایی و شش هزار متر علیه اهداف دریایی و زمینی و برد نهایی 12 کیلومتر سلاح دیگر شناورهای رده پیکان است که در پاشنه یا انتهای ناو نصب شده است. لوله این توپ 3300 کیلوگرمی تا 84 درجه به سمت بالا قابلیت چرخش دارد.

موشک ها

دو صندلی پرتابگر دو فروندی موشک های کروز که می تواند از موشک نور با برد 120 تا قدیر با برد 300 کیلومتر را به کار بگیرد در میانه عرشه این شناور کار گذاشته شده است. موشک قدیر از رادار، جنگ الکترونیک و سامانه ناوبری پیشرفته ای برخوردار بوده و دارای سرجنگی حدود 175 کیلوگرمی و سرعت حدود 0.7 ماخ است.